P.W. Janssen (1821-1903)

Van Wangerooge naar Amsterdam

Zijn schooltijd bracht Janssen door in Jever en later in Grote Oldenburg, waar hij ook werkte bij een handelskantoor. In 1842 verliet hij Wangerooge voor Amsterdam, een stad die hij tot zijn woonplaats zou maken. Hier werkte hij bij de firma Lavino, een handelsbedrijf in onder meer tabak. Later begon hij voor zichzelf en associeerde zich met graanhandelaar Barnstorff, waarmee hij aanzienlijk succes behaalde in de graanhandel op Odessa.

Directeur van de N.V. Delimaatschappij

Kort daarna ontmoette Janssen de tabakshandelaar Nienhuys, die had ontdekt dat tabaksdekblad van hoge kwaliteit kon groeien op de noordkust van Sumatra. De vraag naar dit product was enorm toegenomen, nadat mensen waren overgestapt op het roken van sigaren. Janssen richtte in 1869 samen met Nienhuys de N.V. Delimaatschappij op. Dit was de eerste naamloze vennootschap in Nederlands Indië. Janssen nam de rol van directeur op zich. Hij heeft Indië nooit bezocht.

Donaties aan diverse goede doelen

Na een voorspoedige carrière trok Janssen zich in 1898 terug. Vanuit een diepgevoelde verantwoordelijkheid, wellicht mede vanuit zijn Lutherse achtergrond, besloot hij een aanzienlijk deel van zijn vermogen te doneren aan diverse goede doelen in Amsterdam, Friesland, Duitsland en Amerika. Hij ondersteunde ook culturele initiatieven, zoals het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Focus op Friesland

Het is niet duidelijk waarom Janssen zich (naast Amsterdam) specifiek op Friesland richtte, maar er wordt gesuggereerd dat dit mogelijk te maken had met de verwantschap van het Wangeroogs dialect met de Friese taal. Hij doneerde aan de Maatschappij voor Weldadigheid, vanwege de enorme armoede in de provincie. Zijn zoon dr. C.W. Janssen heeft het werk in Friesland voortgezet en uitgebouwd.

Aanzienlijk vermogen, een bescheiden leven

Ondanks zijn aanzienlijke vermogen leidde Janssen een bescheiden leven, woonachtig aan de Keizersgracht 688 in Amsterdam. Hij bezat ook een landhuis in Baarn, vernoemd naar zijn vrouw Folmina Margaretha Peters, met wie hij in 1856 trouwde. Samen met haar zoon C.W. Janssen richtte zij het Koninklijk Instituut voor de Tropen op.

Overlijden

In 1903 overleed Janssen in Amsterdam. Zijn laatste rustplaats op Zorgvlied wordt gemarkeerd door een indrukwekkend grafmonument. Het is voor de P.W. Janssen's Friesche Stichting een geruststellende gedachte dat vele instellingen en gebieden waaraan Janssen geld gaf nog steeds bestaan. Evenals de pachters in Friesland, voor wie uiteindelijk de stichting werd opgericht.

Bronnen

Archief F.F. Rehbock te Abcoude
Jet Spits, Sporen van P.W. Janssen
Maria Efdée, de P.W. Janssen's Friesche Stichting
Archief P.W. Janssen's Friesche Stichting